ေမးခြန္းမ်ားကုိ ေျဖၾကည့္ျခင္း ….

ခင္မင္ရင္းႏွီးတဲ့ ျပည္ပေရာက္ အသိမိတ္ေဆြ လူငယ္တစ္ဦးက
က်ေနာ့္ကို သမုိင္းနဲ႕ ပက္သက္ျပီး ေမးခြန္းအခ်ဳိ႕ ေမးပါတယ္။
ေမးတဲ့လူကေတာ့ အားတက္သေရာ ေမးတာပါ။ က်ေနာ္ကေတာ့
က်ေနာ့္သိသေလာက္၊ က်ေနာ္ ဖတ္ထားသေလာက္နဲ႕ က်ေနာ့္
အျမင္ေတြကို ျပန္ေျဖခဲ့ပါတယ္။ သူ ေမးတဲ့ ပထမဆုံး ေမးခြန္းက
“ျဗိတိသွ် ကိုလုိနီစနစ္ ျမန္မာျပည္ကို ဘယ္လုိ ေရာက္လာသလဲ ...”

အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာရရင္ အားလုံးသိထားတဲ့အတုိင္း စစ္(၃) ခါ ျဖစ္ျပီး
တႏိုင္ငံလုံး ျဗိတိသွ် အင္ပါယာ လက္ေအာက္ကုိ ေရာက္သြားပါတယ္။
(၁) ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ (၁၈၂၄- ၁၈၂၅)
(၂) ဒုတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ (၁၈၅၂)
(၃) တတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ (၁၈၈၅)



လုိခ်င္တာက ...

ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲနဲ႕ ပက္သက္ျပီး က်ဴးေက်ာ္ခဲ့တဲ့ အဂၤလိပ္
ေတြနဲ႕ ပက္သက္ျပီး အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အေရးအသားေတြ ရွိပါတယ္။ ဘၾကီး
ေတာ္ ဘုရင္ရဲ႕ နန္းတက္ပြဲကို “မဏိပူရ” နယ္စား “မဟာရာဇာ” မတက္ေရာက္
လုိ႕ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ စစ္တပ္ေတြ မဏိပူရနယ္ထဲ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခုိက္တယ္။
ရခုိင္ျပည္နယ္ “နတ္” ျမစ္၀အနီးက “ရွင္မျဖဴ” ကြ်န္းကို အဂၤလိပ္တုိ႕ မတရား
က်ဴးေက်ာ္ ၀င္ေရာက္ျပီး စစ္စခန္း ေဆာက္တယ္ စသျဖင့္ မွတ္တမ္း တင္
ၾကပါတယ္။ အဲဒီကာလက အဂၤလိပ္ပုိင္ “အိႏၵိယ”ႏိုင္ငံမွာ လဖက္ေျခာက္
စုိက္ခင္းေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ကပ္လ်က္မွာရွိတဲ့
တရုတ္ႏိုင္ငံ ယူနန္နယ္ အပါအ၀င္ တရုတ္ျပည္နယ္ေတြမွာ “ေရေႏြးၾကမ္း”
ေသာက္သုံးတဲ့ ၾကီးမားတဲ့ ေစ်းကြက္ၾကီး ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ကုန္သြယ္ေရး
လမ္းေၾကာင္းကို ရဖုိ႕ ျမန္မာျပည္ကို ျဗိတိသွ် အဂၤလိပ္ေတြ စိတ္၀င္စား
ခဲ့တာပါ။ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ကြ်န္းသစ္ေတာၾကီးေတြ၊ ပတၱျမားတြင္းေတြ၊
ေရနံတြင္းေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ က်ဴးေက်ာ္စစ္
မတုိင္ခင္က အဂၤလိပ္ေတြ လုံး၀ မသိခဲ့၊ စိတ္ မ၀င္စားခဲ့ပါဘူး။

ဆုံးရွံဳးျခင္း ...

ပထမ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္ပြဲ အျပီးမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္နဲ႕ တနသၤာရီေဒသ
ေတြ ျမန္မာဖက္က ဆုံးရွံဳးရတယ္လုိ႕ စာအုပ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ
ေရးသားထားပါတယ္။ ဒါဟာ မျပည့္စုံပါဘူး။ ယေန႕ေခတ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္
ႏိုင္ငံအတြင္း ေရာက္ရွိသြားတဲ့ “စစ္တေကာင္း”၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံအတြင္း ေရာက္
ရွိသြားတဲ့ “မဏိပူရ”၊ “ကခ်ာ”၊ “အာသံ” နဲ႕ “ဂ်ိန္းတိယ”တုိ႕ဟာ ပထမ
အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲ မတုိင္ခင္က ျမန္မာပုိင္ ေဒသေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ က်ဴးေက်ာ္စစ္ဟာ “ဘၾကီးေတာ္” ေခၚ စစ္ကိုင္းမင္း
လက္ထက္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တာပါ။ ဘၾကီးေတာ္ မတုိင္ခင္ သူ႕အဘုိး
“ဘုိးေတာ္” ေခၚ ဗဒုံမင္း လက္ထက္မွာ လူဦးေရ သန္ေကာင္စာရင္း
ေကာက္ယူထားတဲ့ မွတ္တမ္းအရ ျမန္မာျပည္မွာ လူ- ၂,၂၇၉,၀၀၀ ရွိ
ပါတယ္။ ျမိဳ႕ေပါင္း ၁၈၈ ျမိဳ႕၊ ရြာေပါင္း ၅၈၈၅ ရြာ ရွိတယ္လုိ႕ မွတ္တမ္း
မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲအျပီးမွာ ျမန္မာေတြဖက္က ဆုံးရွံဳးသြားခဲ့တဲ့
ရခုိင္နဲ႕ တနသၤာရီ ေဒသအပါအ၀င္ မဏိပူရ၊ ကခ်ာ၊ ဂ်ိန္းတိယနဲ႕ စစ္တေကာင္း
ေဒသေတြမွာ ျဗိတိသွ် အင္ပါယာအတြင္း က်ေရာက္ေနတဲ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံက
တုိင္းရင္းသားေတြ ၀င္ေရာက္ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႕ ျမန္မာျပည္
လြတ္လပ္ေရး မရခင္ လအနည္းငယ္ အလုိမွာ လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့တဲ့
အိႏၵိယႏုိင္ငံထဲ စစ္တေကာင္း၊ မဏိပူရ၊ ကခ်ာနဲ႕ ဂ်ိန္းတိယ နယ္ေတြ ပါ
သြားပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဆုိတဲ့ ႏုိင္ငံဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံထဲက ခြဲထြက္ျပီး
သီးသန္႕လြတ္လပ္ေရး ယူခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ခုပါ။ ယခင္က အေရွ႕ပါကစၥတန္
လို႕ ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံက ပိုင္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဆီက
အိႏၵိယႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ယူေတာ့ မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ အမ်ားစု
ေနထုိင္တဲ့ ေဒသေတြက ခြဲထြက္ျပီး သီးသန္႕ ႏုိင္ငံ ထူေထာင္ၾကတာပါ။
အိႏၵိယႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးခါစမွာပဲ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံဆုိျပီး ခြဲထြက္ၾက
ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ကပ္ေနတဲ့ အေရွ႕ပါကစၥတန္ေဒသ
က သူတုိ႕ကုိယ္ သူတုိ႕ “ဘဂၤလားေဒ့ရွ္” ဆုိတဲ့ အမည္ကုိ ယူျပီး ပါကစၥတန္
ဆီကေန ထပ္ျပီး ခြဲထြက္ခဲ့တာပါ။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ မတုိင္ခင္က ျမန္မာပုိင္
“စစ္တေကာင္း” ေဒသဟာ ယေန႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲ ပါသြားပါျပီ။

ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲအျပီး ရခုိင္နဲ႕ တနသၤာရီေတြထက္ အဲဒီ
စစ္တေကာင္း၊ မဏိပူရ၊ ကခ်ာနဲ႕ ဂ်ိန္းတိယ ေဒသေတြဆီ ျဗိတိသွ်
အဂၤလိပ္ပိုင္ တျခားေဒသေတြက လူေတြ ၀င္ေရာက္ အေျခခ် ေနထုိင္
ၾကပါတယ္။ ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲျပီးခါစမွာ ျမန္မာျပည္ လူဦး
ေရဟာ တျပည္လုံးမွာ (၃)သန္းေတာင္ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ ကုိလုိနီေခတ္
ႏွစ္(၁၀၀)ေက်ာ္ ျဖတ္သန္းအျပီး အဲဒီေဒသေတြမွာ ေနထုိင္တဲ့ ျမန္မာ
ႏြယ္ဖြား အနည္းအက်ဥ္းသာ ရွိႏိုင္ပါေတာ့တယ္။

သူ႕ေက်းဇူးေၾကာင့္ ...

ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲအျပီး ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တဲ့ “ရႏၱပုိ” စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိ
ရာမွာ စကားျပန္ လုပ္ခဲ့တဲ့သူက အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား ခရစ္ယာန္ဘာသာ
သာသနာျပဳ “ဆရာယုဒသန္” ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေျပျငိမ္းေရး စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္တဲ့
“ရႏၱပုိ”ရြာဟာ ျမန္မာဘုရင္ နန္းေတာ္ရွိတဲ့ “အင္း၀”နဲ႕ (၄၅)မုိင္သာ ေ၀း
ပါတယ္။ “အင္း၀” ျမိဳ႕ဟာ ျမန္မာျပည္ အလယ္ပုိင္းမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာ
အထိကုိ အဂၤလိပ္စစ္တပ္သိမ္းယူခဲ့တာပါ။ စစ္ စျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ျမန္မာ
ဘုရင္ ပေဒသရာဇ္ေတြဟာ ဆရာ ယုဒသန္၊ ေဒါက္တာ ပရုိက္စ္တုိ႕
အပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္ထဲ ေရာက္ေနတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံသားေတြကုိ
အေၾကာင္းမဲ့သက္သက္ ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ထားပါတယ္။ အဂၤလိပ္စစ္တပ္
က “မလြန္ျမိဳ႕”အနီး “ေညာင္ပင္ဆိပ္” ေရာက္လာေတာ့ “ေအာင္ပင္လယ္”
ေထာင္ထဲမွာ ခ်ဳပ္ထားခဲ့တဲ့ “ဆရာယုဒသန္”ကို ထုတ္ျပီး စကားျပန္
လုပ္ခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာေတြအေပၚ သံေယာဇဥ္ ၾကီးမားတဲ့ ဆရာ
ယုဒသန္ ၾကား၀င္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့လုိ႕ ရခုိင္နဲ႕ တနသၤာရီ ေဒသေတြ
သာ ဆုံးရွံဳးခဲ့တာပါ။ “ရႏၱပုိ” စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္စစ္တပ္က
ျမန္မာျပည္ ထက္၀က္ေလာက္ကို သိမ္းထားျပီးသားပါ။ ဒီေန႕အခ်ိန္အထိ
ျမန္မာျပည္က သမုိင္းဆရာအမ်ားစုက “ရႏၱပုိ” စာခ်ဳပ္မွာ စကားျပန္လုပ္ခဲ့
တဲ့ “ဆရာယုဒသန္”ရဲ႕ ေက်းဇူးတရားကို သိပ္ျပီး မေဖာ္ၾကပါဘူး။

အျပင္းထန္ဆုံးတုိက္ပြဲ ...

ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲမ်ားအတြင္း ျမန္မာဘုရင္ စစ္တပ္ရဲ႕
စစ္၀န္ၾကီး “မဟာဗႏၶဳလ” ဟာ “ဓႏုျဖဴ” တုိက္ပြဲမွာ က်ဆုံးခဲ့ပါတယ္။
ဒီသမုိင္းေတာ့ အားလုံးသိပါတယ္။ “၀က္ထီးကန္ခံတပ္” သမုိင္းေတာ့
သိပ္ မေရးၾက မေဖာ္ျပၾကပါဘူး။ ၀က္ထီးကန္ခံတပ္ တုိက္ပြဲမွာ
မဟာဗႏၶဳလ အရုိက္အရာကို ဆက္ခံတဲ့ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ စစ္သူၾကီး
မဟာသီဟသူရ အပါအ၀င္ ရွမ္းေစာ္ဘြားတစ္ဦး၊ ရွမ္းနဲ႕ ကခ်င္တုိင္းရင္း
သား အေျမာက္အမ်ား အသက္စြန္႕ျပီး တုိက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ အၾကီးမားဆုံး
တုိက္ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္ စစ္ပြဲေတြမွာ “ခရာ”မွဳတ္သံနဲ႕ အခ်က္
ျပေလ့ရွိပါတယ္။ ၀က္ထီးကန္ခံတပ္ဆီ ေရွ႕ဆုံးက တက္လာတဲ့
အဂၤလိပ္စစ္တပ္က ခရာမွဳတ္သံ မွားယြင္းသြားလုိ႕ ေနာက္ဖက္က အဂၤလိပ္
အေျမာက္တပ္ဟာ ကုိယ့္လူေပၚ ကိုယ္ျပန္ျပစ္မိျပီး အဂၤလိပ္စစ္တပ္
၀က္ထီးကန္မွာ ၀က္၀က္ကြဲေအာင္ ရွံဳးနိမ့္သြားပါတယ္။ ျမန္မာေတြ
ဖက္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္ မဟာသီဟသူရ၊ ရွမ္း တုိင္းရင္းသားေတြကုိ ဦးေဆာင္
လာတဲ့ “ဗုိလ္မွဴး” အဆင့္ရွိ ရွမ္းစစ္သမီး ေခၚ “ဗုိလ္မွဴးမင္းသမီး”၊
လမ္းမေလွ်ာက္ႏုိင္လုိ႕ ထမ္းစဥ္ေပၚကေန က်ဆုံးခ်ိန္အထိ ခုခံခဲ့တဲ့
ရွမ္းေစာ္ဘြားၾကီးတစ္ဦးတုိ႕ အပါအ၀င္ ရာနဲ႕ခ်ီတဲ့ ျမန္မာဘုရင့္ အမွဳထမ္း
ေတြ အသက္ေပးခဲ့ရပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဖက္ကလည္း ရာနဲ႕ခ်ီတဲ့
စစ္မွဳထမ္းေတြ က်ဆုံးခဲ့သလုိ တုိက္ပြဲအျပီးမွာ စစ္သား (၅၀)ေက်ာ္
ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့ပါတယ္။ ၀က္ထီးကန္ တုိက္ပြဲအျပီး ျမန္မာဘုရင္
“ဘၾကီးေတာ္” ထံ တင္ျပခ်က္ တစ္ခုမွာ “သုံးရကုလား ငါးဆယ္ေက်ာ္
နဲ႕ လက္နက္အေျမာက္အမ်ားကို အရွင့္ထံ ဆက္သပါေၾကာင္း” လုိ႕
ေရးထုိးထားပါတယ္။

(ဆက္ရန္ ...။)
(ဓါတ္ပုံက ကိုမ်ဳိး၀င္းေဇာ္ရဲ႕ ဘေလာ့ကပါ ...)


-စစ္ျငိမ္းဒီေရ