ယခင္ အပိုင္းမွ အဆက္ ….
ဒုတိယႏွင့္ တတိယ စစ္ပြဲမ်ားပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္နဲ႕ ဒုတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲဟာ
အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ (၂၈)ႏွစ္ ကြာေ၀းပါတယ္။ အဲဒီ(၂၈)ႏွစ္အတြင္း
မွာ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ “သက္ဦးဆံပုိင္” အမ်ဳိးသား ဘုရင္မ်ားဟာ တုိင္းျပည္ရဲ႕
အနာဂတ္အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မွဳ အနည္းငယ္သာ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒုတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ စျဖစ္တဲ့ (၁၈၅၂) ခုႏွစ္ရဲ႕ ပထမ (၃)လ
အတြင္းမွာပဲ ပဲခူးတုိင္း အပါအ၀င္ ေအာက္ျမန္မာျပည္တစ္ခုလုံး အဂၤလိပ္
စစ္တပ္တုိ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာဘုရင္ ျဖစ္တဲ့ “ပုဂံမင္း” ကုိ
သူ႕ ညီအကိုေတြျဖစ္တဲ့ “မင္းတုန္းမင္းသား” နဲ႕ “ကေနာင္မင္းသား” တုိ႕က
ပုန္ကန္ေနေသာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္တုိ႕ရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္စစ္အား မခုခံႏုိင္ခဲ့ပါ။

ဒုတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲ (၁၈၅၂)နဲ႕ တတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ
စစ္ပြဲ (၁၈၈၅) အၾကားမွာ အဂၤလန္ရွိ ျဗိတိသွ် ပါလီမန္နဲ႕ အိႏၵိယႏိုင္ငံရွိ
အဂၤလန္ ဘုရင္ခံတုိ႕က ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သဘာ၀ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္
တုိ႕အေပၚ စိတ္၀င္စား လာၾကပါတယ္။ ဒုတိယ က်ဴးေက်ာ္စစ္ကုိ ရွံဳးနိမ့္
ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ ပေဒသရာဇ္မ်ားဟာ ေနာက္ထပ္ က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲမ်ားအတြက္
ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ က်
ေရာက္ေနတဲ့ ေအာက္ျမန္မာျပည္အတြင္း အဂၤလိပ္အစုိးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအား
နည္းလမ္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ပုန္ကန္ေတာ္လွန္ၾကတဲ့ မ်ဳိးခ်စ္ အင္အားစုေတြကို
ကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့ပါတယ္။
ေခတ္မီႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ စိတ္အား အထက္သန္ဆုံး
ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ “မင္းတုန္းမင္း” လက္ထက္ အိမ္ေရွ႕စံ “ကေနာင္” မင္းသား
ၾကီးပါ။ “ကေနာင္” မင္းသားၾကီး လုပ္ၾကံခံရတဲ့ (၁၈၆၆) ခုႏွစ္ ေနာက္ပုိင္း
ေခတ္မီႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးဟာ လုံး၀ ရပ္တန္႕ ပ်က္ျပား သြား
ပါတယ္။ “မင္းတုန္းမင္း” ကြယ္လြန္ခါနီးနဲ႕ “သီေပါမင္း” နန္းတက္စ အခ်ိန္
မ်ားအတြင္း ျမန္မာ့ နန္းတြင္းေရး အရွဳပ္ေတာ္ပုံ ၾကီးမားစြာ ေပၚေပါက္ခဲ့
ပါတယ္။ “အာဏာ” လုယူႏုိင္သူဟု ထင္ေၾကးမ်ားေၾကာင့္ မင္းညီမင္းသား
မ်ား၊ အိမ္ေတာ္ပါ လူယုံမ်ား အပါအ၀င္ ရာနဲ႕ခ်ီတဲ့ လူေတြ သတ္ျဖတ္ျခင္း
ခံရပါတယ္။ စည္းလုံးညီညြတ္ေရး ပ်က္ျပားျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မႏုိင္မနင္း ျဖစ္
ေနတဲ့ ျမန္မာဘုရင္ဟာ (၁၈၈၅) ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလမွာ တတိယ က်ဴးေက်ာ္
စစ္ကို ရင္ဆုိင္ရပါတယ္။ စစ္ပြဲ စတင္ျပီး (၁၄)ရက္ အၾကာမွာ အဂၤလိပ္စစ္
တပ္ဟာ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ နန္းေတာ္ရွိရာ မႏၱေလးျမိဳ႕ေတာ္ကုိ သိမ္းပုိက္ႏုိင္
ခဲ့တဲ့အတြက္ တတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ ျပီးဆုံးသြားပါတယ္။
က်ဆုံးရျခင္း ....
ပထမ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ စစ္ပြဲ (၁၈၂၄)မွ တတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာစစ္ပြဲ
(၁၈၈၅) အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသား ဘုရင္စနစ္(သက္ဦးဆံပုိင္)
ဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ကို တုိးတက္ေအာင္၊ ကာကြယ္ေပးႏုိင္ေလာက္တဲ့ အေန
အထား မရွိပါဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး အာဏာ
(၃)ရပ္စလုံးကုိ ဘုရင္နဲ႕ ဘုရင္က တုိက္ရုိက္ ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ထားတဲ့
မွဴးၾကီးမတ္ရာ ေသနာပတိေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ လႊတ္ေတာ္တုိ႕ကသာ
ဆုံးျဖတ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသား အမ်ားစုဟာ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ကိုင္
ရေသာ ေက်းလက္ေန ျပည္သူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္နဲ႕ ေလ်ာ္ညီတဲ့
တရားစီရင္ေရး စနစ္လည္း လုံး၀ မရွိခဲ့ပါ။
ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္ေတြနဲ႕ ပက္သက္ျပီး သံတမန္ ဆက္ဆံေရးမွာလည္း
ညံ့ဖ်င္းမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ပထမ က်ဴးေက်ာ္စစ္ မတုိင္ခင္ “ဘုိးေတာ္ မင္း”
လက္ထက္က တရုတ္ျပည္သုိ႕ သံတမန္ အဖြဲ႕တစ္ခု ေစလႊတ္ခဲ့ရာ လွည့္
ျဖားမွဳေတြနဲ႕ ၾကဳံေတြ႕ရျပီး အရွက္တကြဲ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ပထမ က်ဴးေက်ာ္စစ္
အျပီး နန္းတက္လာတဲ့ “သာယာ၀တီ” မင္း လက္ထက္မွာလည္း အဂၤလိပ္
သံတမန္ေတြနဲ႕ ေျပလည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ပါ။
သက္ဦးဆံပုိင္ အမ်ဳိးသားဘုရင္စနစ္တြင္ ဘုရင္အပါအ၀င္ မွဳးၾကီးမတ္ရာ
ေသနာပတိအားလုံးတုိ႕ဟာ အဲဒီေခတ္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းထြက္
မ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္တြင္ အေရးပါ အရာေရာက္သူ
အမ်ားစုတုိ႕ဟာ ရွင္ဘုရင္ မျဖစ္ခင္ကတည္းက ရင္းႏွီးခဲ့ေသာ လူယုံ
မ်ား၊ လက္ရဲဇာတ္ရဲ သတ္ျဖတ္၀ံ့သူမ်ား၊ မင္းအလုိလိုက္ မင္းၾကိဳက္ေအာင္
ေလွ်ာက္ထားတင္ျပတတ္သူ အမ်ားစုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အတုိက္အခံ
ျပဳလုပ္၀ံ့သူ၊ ေခတ္မီတုိးတက္ေသာ အျမင္ရွိသူဟူ၍ အနည္းစုသာ
ရွိခဲ့ပါတယ္။
အမ်ဳိးသားဘုရင္စနစ္ဟာ အာဏာရွင္ဆန္စြာ က်င့္သုံးခဲ့ေသာေၾကာင့္
ႏိုင္ငံတြင္းရွိ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႕လည္း အဆင္မေျပခဲ့ပါ။ ေတာ္လွန္
ပုန္ကန္မွဳမ်ားကိုလည္း ေခ်မွဳန္းသုတ္သင္ ရွင္းလင္းေရး နည္းလမ္းမွ
လႊဲျပီး အေပးအယူ လုပ္ေဆာင္တာမ်ဳိး မလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ ပထမ က်ဴးေက်ာ္
စစ္ မတုိင္ခင္ “ဘုိးေတာ္ မင္း” လက္ထက္ (၁၇၈၃) ခုႏွစ္တြင္ ဧရာ၀တီ
ျမစ္၀ကြ်န္းေပၚေဒသတြင္ ထၾကြေသာ မြန္သူပုန္တုိ႕ လက္ေအာက္သုိ႕
ရန္ကုန္ျမိဳ႕ပင္ ေခတၱ ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။
က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲမ်ားႏွင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ေသာ ဘုရင္မ်ားသည္ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕
အက်ဳိးစီးပြား ဓနအင္အားမ်ားကုိ ထင္သလုိ အသုံးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ဘုရင္
ႏွင့္ အိမ္ေရွ႕စံ ဘုရင္အေလာင္းအလ်ားတုိ႕တြင္ အနည္းဆုံး မိဖုရား
ေလးေယာက္မွ (၅၀) အထိ ရွိၾကတယ္။ ဘာသာေရး အယူ၀ါဒအရ
ေသဆုံးျပီး ေနာင္တမလြန္တြင္ ေကာင္းေသာ ဘုံဘ၀ကုိ ေမွ်ာ္လင့္ျပီး
ႏိုင္ငံေတာ္ပုိင္ ေငြေၾကးအေျမာက္အမ်ားကို အာဏာရွင္ဆန္စြာ လွဴဒါန္း
သုံးစြဲခဲ့တယ္။ (၁၂)လရာသီ ပြဲေတာ္မ်ားအျပင္ ကုန္က်စရိတ္ ၾကီးမား
ေသာ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားကို ဆင္ယဥ္က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ “သီေပါမင္း”
လက္ထက္ မႏၱေလး ေနျပည္ေတာ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ပညာေရး အတြက္
တကၠသုိလ္တစ္ခု ဖြင့္လွစ္ရန္ ဘုရင့္လႊတ္ေတာ္အတြင္းရွိ ေခတ္မီတုိးတက္
ေရးကုိ လုိလားသူမ်ားက တင္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ ေက်ာင္းဆရာမ်ားအတြက္
မေျပာပေလာက္ေသာ လစာေငြအား မ်ားလြန္းသည္ဟု ထင္ကာ ျပည္သူ
လူထုရဲ႕ ပညာေရး အခန္းက႑ကို ဘုရင္က မ်က္ကြယ္ျပဳခဲ့တယ္။
ဒုတိယ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ က်ဴးေက်ာ္စစ္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ (၁၈၅၂)နဲ႕ တတိယ
အဂၤလိပ္- ျမန္မာ က်ဴးေက်ာ္စစ္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ (၁၈၈၅) ခုႏွစ္ ၾကားကာလ
မ်ားအတြင္း ႏိုင္ငံအတြင္း ေရြ႕ေျပာင္း အေျခခ် ေနထုိင္မွဳ အမ်ားအျပား
ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္တုိ႕ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ေအာက္ျမန္မာျပည္မွ ျမန္မာဘုရင္
အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အထက္ျမန္မာျပည္သုိ႕ ေျပာင္းေရြ႕ေနထုိင္သူဟူ၍
ေျပာပေလာက္ေအာင္ပင္ မရွိခဲ့ပါ။ ျမန္မာဘုရင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အထက္
ျမန္မာျပည္မွ အဂၤလိပ္တုိ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေအာက္ျမန္မာျပည္သုိ႕
အစုလုိက္အျပံဳးလုိက္ ေျပာင္းေရြ႕ အေျခခ်ေနထုိင္သူ မ်ားစြာရွိခဲ့ပါတယ္။
-စစ္ျငိမ္းဒီေရ